استابلایزر چیست؟

همه ما با واژه هایی نظیر نوسانات برق، افزایش ناگهانی ولتاژ، مشکلاتی ناشی از کاهش ولتاژ و … تا حدودی آشنا هستیم و می دانیم که نوسانات برق برای تمامی تجهیزات الکتریکی خصوصا بردهای الکترونیکی مضر خواهد بود.

در شهرها و روستاها در مناطق مسکونی و صنعتی، ناپایداری ولتاژ در شبکه توزیع برق امری اجتناب ناپذیر است این امر می تواند ناشی از کلید زنی در شبکه باشد که باعث افزایش ناگهانی ولتاژ می گردد و یا با افزایش بار شبکه در ظهر تابستان ولتاژ در یک منطقه ممکن است از حد طبیعی خود کمتر شود و در زمان دیگر که بار شبکه کاهش می یابد ولتاژ از حد طبیعی خود بالاتر رود، بنابراین خواه ناخواه این نوسان و بالا و پایین رفتن ولتاژ، همیشه در شبکه خواهد بود.

همه می دانیم که این افزایش و کاهش ولتاژ برق برای تجهیزات الکترونیکی و صنعتی و یا به بیان بهتر برای تمامی وسایلی که با برق سر وکار دارند مطلوب نخواهد بود و باعث کاهش راندمان و طول عمر آنها خواهد بود البته اگر این نوسان برق شدید باشد حتی ممکن است باعث آسیب یکباره به این تجهیزات گردد.

با گذر زمان دستگاهی ایجاد گردید که ولتاژ را دریافت نموده و آن را تثبیت یا استیبل نماید که به آن استابلایزر (به انگلیسی stabilizer) می گویند و از آنجاییکه اساس کار آن با استفاده از ترانسفورماتور با خروجی متغیر است افراد در اصطلاح عامیانه به آن ترانس برق هم می گویند این دستگاه با قرار گرفتن بین برق ورودی و وسایل برقی از آنها حفاظت می کند.

استابلایزر در واقع دستگاهی است که ولتاژ را دریافت نموده و آن را بسته به نیاز کاهش و یا افزایش داده و بر روی عدد خاصی تثبیت می نماید البته بسته به نوع آن ممکن است که ولتاژ خروجی دقیقا روی یک عدد ثابت تنظیم گردد یا ممکن است خروجی آن به صورت بازه ای بوده و دارای تلرانس 5 تا 10 درصد باشد.
انواع استابلایزر بر اساس تکنولوژی ساخت
به طور کلی استابلایزرها را براساس ساختار می توان به سه دسته تقسیم بندی کرد:

استابلایزر رله ای: استابلایزرهای رله ای از یک ترانس، برد کنترلی و چند رله تشکیل شده اند که ترانس به کار رفته در این دستگاه دارای چند سر خروجی است که هر کدام به یک رله وصل شده است.

این ترانس ولتاژ ورودی را دریافت می کند، اگر ولتاژ ورودی خارج از محدوده مجاز باشد که خروجی استابلایزر وصل نخواهد شد ولی اگر در محدوده مجاز باشد خروجی های ترانس، ولتاژ های متغیری خواهند داشت که فقط یکی از این سرهای خروجی مطلوب ماست و باید این خروجی به خروجی استابلایزر و تجهیزات متصل به آن وصل گردد حال سوال پیش می آید چگونه دستگاه متوجه می شود که کدام سر خروجی سیم پیچ ترانس مطلوب است و باید به تجهیزات متصل شود؟

در واقع این وظیفه بر عهده برد الکترونیکی به کار رفته در دستگاه است این برد حاوی آی سی بوده که برنامه ریزی شده است و با اندازه گیری ولتاژ ورودی، رله متناسب با آن را وصل می نماید به این ترتیب همیشه در خروجی یک ولتاژ ثابت با تلرانس 5 تا 10 درصد خواهیم داشت.

از مزایای استابلایزر رله ای می توان به سبکی آن، قیمت مناسب، هزینه پایین تعمیر و نگهداری آن نسبت به سایر انواع استابلایزر و … اشاره کرد و از معایب آن هم می توان به عدم ارائه ولتاژ ثابت و دقیق در خروجی اشاره کرد در واقع این نوع استابلایزر برای تجهیزاتی مناسب است که به تغییرات 5 تا 10 درصدی ولتاژ حساس نباشند مثل لوازم برقی خانگی.

برای وسایل برقی حساس که نیاز به ولتاژ ثابت و دقیق دارند این نوع استابلایزر برق پیشنهاد نمی شود و بهتر است از استابلایزرهای سروو موتوری و یا سوئیچینگ استفاده گردد اما برای تجهیزاتی مثل یخچال، تلویزیون و … استفاده از این نوع استابلایزر ایرادی ندارد.

استابلایزر های فاراتل و سارا همگی از نوع رله ای هستند و از استابلایزرهای محبوب بازار برای تجهیزات خانگی و اداری به حساب می آیند.

استابلایزر سروو موتوری: استابلایز سروو موتوری از یک ترانس، سروو موتور و یک برد کنترلی ساخته شده است ترانس به کار رفته در این دستگاه از نوع حلقوی بوده و سروو موتور در داخل آن قرار گرفته است. شافت موتور به یک بازو متصل بوده که سر دیگر آن بازو به یک برس کربنی وصل است.

این برس کربنی روی ترانس بسته به میزان ولتاژ ورودی در جهت عقربه های ساعت و خلاف جهت عقربه های ساعت حرکت می کند تا بدین وسیله باعث افزایش یا کاهش ولتاژ ورودی گردد و ولتاژ تثبیت شده مورد نظر را در خروجی ایجاد نماید حال سوال اینجا پیش می آید که سروو موتور چگونه متوجه می شود که چه زمان و در چه جهت حرکت کند؟

در جواب باید گفت که این وظیفه برد کنترلی است که با دریافت ولتاژ ورودی به سروو موتور فرمان وصل دهد و مشخص کند در چه جهت حرکت کند و بدین طریق ولتاژ خروجی را تنظیم و تثبت نماید.

از مزایای استابلایزر سروو موتوری هم می توان به خروجی دقیق و باکیفیت، گام های کوتاه تر در اصلاح ولتاژ نسبت به استابلایزر رله ای و کاربرد آن در صنایع مختلف علاوه بر منازل اشاره کرد

از معایب این نوع استابلایزرها هم این است که نیاز به تعمیرات دوره ای دارند در واقع اگر ولتاژ ورودی مرتب نوسان کند و دائما نیاز باشد تا ولتاژ کاهش و یا افزایش یابد رفته رفته برس کربنی از بین می رود و باید آن را تعویض نمود و این نکته مهمی است که در هنگام خرید استابلایزر سروو موتوری باید مد نظر قرار داد.

استابلایزر سوئیچینگ: استابلایزر سوئیچینگ همانطور که از نام آنها مشخص است بر پایه کلیدزنی و با بهره گیری از کلیدهای نیمه هادی (IGBT) ساخته شده است که می تواند به صورت دائم خروجی ولتاژ را بر روی عددی ثابت تنظیم نماید. این نوع استابلایزر کاملا هوشمند بوده و سرعت عمل فوق العاده بالایی در رفع نوسانات ولتاژ دارد.

از آنجاییکه در ساخت استابلایزر سوئیچینگ تجهیزاتی مثل رله، سروو موتور و یا برس کربنی و … به کار نرفته است استهلاک این نوع استابلایزر نسبت به مدل رله ای و یا سروو موتوری بسیار کمتر است.

این نوع استابلایزرها بیشتر برای دستگاه های حساس مثل تجهیزات پزشکی، دستگاه لیزر و … به کار می رود. البته استفاده آنها برای مصارف خانگی هم مجاز است ولی به دلیل حساس نبودن تجهیزات برقی خانگی استفاده از استابلایزرهای رله ای ایرادی ندارد. در کل هنگام خرید استابلایزر برق توجه به نوع تجهیزات مصرف کننده و میزان حساسیت آنها یکی از پارامترهای مهم خواهد بود.

شرکت پرنیک یکی از شرکت های مطرح در زمینه تولید انواع استابلایزر سوئیچینگ در بازار استابلایزر ایران است.

مقایسه استابلایزر های رله ای و سروو موتوری

استابلایزر های رله ای و سروو موتوری تفاوت هایی باهم دارند و این تفاوت ها باعث شده که در بعضی ویژگی ها استابلایزر رله ای نسبت به سروو موتوری ارجحیت داشته باشد و در موارد دیگر به صورت برعکس باشد یعنی استابلایزر سروو موتوری نسبت به رله ای کارآمدتر باشد. در ادامه به شرح تفاوت های این دو نوع خواهیم پرداخت:

استابلایزر رله ای از سرعت اصلاح ولتاژ بالاتری نسبت به سروو موتوری برخودار است و این کار را در زمانی کمتر از یک ثانیه انجام می دهد ولی استابلایزر سروو موتوری در بهترین حالت این کار را بین 3 تا 7 ثانیه انجام می دهد. دلیلش هم این است که استابلایزر رله ای با قطع و وصل رله این کار را انجام می دهد ولی استابلایزر سروو موتوری با حرکت بازوی متصل به سروو موتور باعث اصلاح ولتاژ می شود و این امر برای سروو موتور بیشتر زمان می برد.
استابلایزر سروو موتوری دقت بالاتری در اصلاح ولتاژ دارد و ولتاژ را روی عدد ثابتی تنظیم می نماید در صورتی که استابلایزر رله ای اصلاح ولتاژ را به صورت بازه ای و با تلرانس 5 تا 10 درصدی انجام می دهد.
استابلایزر سروو موتوری نسبت به رله ای گام های کوتاه تری را برای اصلاح ولتاژ بر می دارد ولی استابلایزر رله ای تعداد گام کمتری را نسبت به سروو موتوری در جهت اصلاح ولتاژ بر میدارد و ممکن است مثلا کلا دارای سه پله افزاینده و سه پله کاهنده ولتاژ باشد درصورتی که استابلایزر سروو موتوری اینگونه نیست.
هزینه تعمیرات و نگهداری استابلایزر رله ای تسبت به سروو موتوری بسیار کمتر است زیرا استابلایزر سروو موتوری دارای برس کربنی است و در صورتی که به صورت مسمتر نیاز به اصلاح ولتاژ باشد این برس کربنی از بین رفته و نیاز به تعویض دارد و همچنین این نوع استابلایزر نیاز به بازدید دوره ای و روغنکاری دارد.

نکته ای که باید در هنگام خرید استابلایزر در نظر گرفت این است که بسته به نوع وسایل برقی که قرار است استابلایزر از آنها محافظت نماید باید مشخص نمود کدام نوع استابلایزر (رله ای، سرووموتوری و یا سوئیچینگ) برای آن تجهیزات الکتریکی مناسب است.
تفاوت استابلایزر با ترانس اتوماتیک چیست؟
خیلی از افراد هنوز در هنگام مراجعه به فروشگاه های تجهیزات الکتریکی و یا هنگام جست و جو در اینترنت برای خرید وسایل حفاظتی از لوازم برقی منازلشان، بیشتر از واژه ترانس استفاده می کنند تا واژه استابلایزر و شاید حتی این واژه را اصلا نشنیده باشند و همچنین عده زیادی فرق استابلایزر با ترانس را نمیدانند.

حال که ساختار کامل استابلایزر تشریح گردید پاسخ به این سوال ساده خواهد بود. همانطور که مشخص است استابلایزر با بهره گیری از ترانسفوماتور عمل کاهش یا افزایش ولتاژ را انجام می دهد از آنجاییکه این مهم به صورت خودکار انجام می شود به استابلایزر، ترانس اتوماتیک هم می گویند بنابراین ترانس اتوماتیک همان استابلایزر است و عملا تفاوتی بین ترانس و استابلایزر نخواهد بود.

بسیاری از افراد در تشریح فرق استابلایزر و ترانس می گویند ترانس همان استابلایزر رله است و استابلایزر هم همان استابلایزر سروو موتوری در صورتی که این توجیه هم خیلی صحیح نیست چونکه استابلایزر سرووموتوری هم از ترانس تشکیل شده است و عمل افزایش یا کاهش ولتاژ را با ترانس انجام می دهد فقط با ساختاری متفاوت نسبت به رله ای.

فرق استابلایزر و یو پی اس چیست؟

یو پی اس دستگاهی است که هنگام قطع برق تا مدتی می تواند برق تجهیزات متصل به آن را تامین نماید و از قطعی آنها جلوگیری نماید. این دستگاه دارای باتری بوده و به برق شهر متصل میشود و تجهیزاتی که نیاز به برق اضطراری دارند به خروجی آن وصل می گردند. در زمانی که شرایط عادی است باتری ها شارژ می شوند و هنگام قطع برق انرژی مورد نیاز تجهیزات متصل به آن به وسیله همین باتری ها تامین می گردد.

حال که به صورت مختصر بیان گردید یو پی اس چیست و چه کاربردی دارد و می دانیم استابلایزر یعنی چه؟ پاسخ به فرق استابلایزر با یو پی اس دیگر خیلی سخت نخواهد بود در واقع باید گفت این دو دستگاه دنیای متفاوتی دارند استابلایزر برای حفاظت از تجهیزات در مقابل نوسان ولتاژ است اما یو پی اس برای تامین برق اضطراری تجهیزات در هنگام قطع برق شهر می باشد.

برای خرید استابلایزر به چه نکاتی باید توجه نمود؟

در هنگام خرید استابلایزر مهم ترین نکته ای که باید در نظر گرفت میزان توان تجهیزات مصرف کننده و مطابقت آن با توان استابلایزر است در واقع در صورتی که این امر به درستی انجام نگیرد ممکن است برای خریدار هزینه اضافی به بار آورد یا اینکه خریدار با انتخاب دستگاهی با توان کمتر دچار مشکلاتی نظیر قطع مکرر دستگاه در اثر اضافه بار گردد.

نکته ای دیگری که باید در هنگام خرید استابلایزر در نظر گرفت میزان حساسیت تجهیزاتی است که استابلایزر قرار است از آنها محافظت کند در صورتی که تجهیزات مورد نظر لوازم خانگی باشد تمامی استابلایزرها از جمله استابلایزر های رله ای جهت حفاظت از آنها مناسبند ولی در صورتی که تجهیزات ما از حساسیت بالاتری برخوردار باشند بهتر است به سراغ استابلایزر های سوئیچینگ رفت.

پس از آنکه توان دستگاه و نوع استابلایزر مشخص شد مرحله بعد انتخاب برند استابلایزر است خوشبختانه تولیدکننده های معتبری در این زمینه در داخل کشور ایران وجود دارد از جمله فاراتل، سارا، پرنیک و … که تقریبا همگی در زمینه تولید و فروش استابلایزر موفق عمل کرده اند و خریداران باید بسته به نیاز و قیمت استابلایزر و همچنین در نظر گرفتن قابلیت های استابلایزرهای هر کدام از تولیدکننده های فوق، استابلایزر مورد نظر خود را انتخاب نمایند.

در مواردی خریداران استابلایزر نیاز به مشاوره و آگاهی بیشتر از این محصولات دارند فروشگاه آرکا نیرو اولین فروشگاه تخصصی در حوزه استابلایزر و ترانس برق در سراسر کشور است و کارشناسان این مجموعه آماده ارائه مشاوره رایگان به تمامی خریداران محترم می باشند.

فروش استابلایزر دست دوم

امروزه با افزایش قیمت ارز و به تبع آن بالا رفتن قیمت تجهیزات، بسیاری از خریداران استابلایزر به سراغ استابلایزر های دست دوم رفته اند تا بتوانند با هزینه کمتر استابلایزر مورد نظر خود را تهیه کنند نکته مهمی که باید هنگام خرید استابلایزر دست دوم در نظر گرفت اطمینان از سلامت و صحت عملکرد استابلایزر مورد نظر است.

در واقع اگر استابلایزر دست دوم خریداری شده عملکرد صحیحی نداشته باشد باعث می شود که حفاظت از تجهیزات به درستی صورت نگیرد و تجهیزات همچنان در معرض خطرات ناشی از نوسانات برق باقی بمانند و همچنین هزینه ای که برای خرید این مدل استابلایزرها صورت گرفته بی فایده باشد. جهت جلوگیری از این امر بهتر است هنگام خرید، به سراغ فروشگاه های معتبری که در زمینه فروش استابلایزر دست دوم فعال هستند مراجعه کرد.

کلام آخر

امروزه با توجه به افزایش قیمت تجهیزات و وسایل الکتریکی، حفاظت از آنها امری ضروری است و همانطور که گفته شد نوسانات برق در شبکه همیشه وجود دارد و این نوسانات و افزایش وکاهش ولتاژ برای وسایل الکتریکی بشدت مضر و خطر آفرین است بنابراین استفاده از استابلایزر بیش از پیش نیاز شده است.

گاهی مصرف کننده ها با فرض اینکه تمامی تجهیزات را می توان بدون استفاده از استابلایزر بهره برداری کرد خرید استابلایزر را در اولویت های آخر قرار می دهند یا حتی برای جلوگیری از هزینه اضافی از آن صرف نظر می کنند در صورتی که خرید استابلایزر برای ما هرگز هزینه اضافی نیست حتی باعث میشود که از هزینه های اضافی جلوگیری شود.

در صورتی که قیمت تجهیزات الکتریکی از جمله لوازم خانگی، وسایل آزمایشگاهی، پزشکی و … را مد نظر قرار دهیم و با قیمت استابلایزرهای موجود در بازار مقایسه کنیم خواهیم دید که هزینه مورد نیاز برای خرید استابلایزر با قیمت خود تجهیزات و تعمیر آنها قابل مقایسه نیست و هزینه تعمیر و یا خرید مجدد تجهیزات الکتریکی بسیار بالاتر است بنابراین امروزه استفاده از استابلایزر برای تمامی وسایل برقی به شدت توصیه می شود.